De oorlog in Oekraïne : gevolgen voor de Belgische arbeidsmarkt

• Mijn onderneming wenst een oekraïner in dienst te nemen : kan dit ?

Zoals gezegd waren er reeds vóór de oorlog heel wat Oekraïners aan de slag in onze Belgische bouwsector.

Oekraïners hadden op dat ogenblik, als derdelanders, een werk- en verblijfsvergunning nodig om te mogen werken in België, tenzij ze zich konden beroepen op een vrijstelling.

Oekraïners tewerkgesteld op Belgisch grondgebied maakten doorgaans gebruik van de Vander Elst vrijstelling. Dat wil zeggen dat zij over een werk- en verblijfsvergunning beschikken in een andere EER-lidstaat – vaak is dit Polen – en van daaruit door hun buitenlandse werkgever gedetacheerd werden naar België.

Gelet op de massale toestroom van vluchtelingen vanuit Oekraïne, hebben de Europese lidstaten op 3 maart 2022 besloten om toepassing te maken van Richtlijn 2001/55. Deze Richtlijn laat toe om onmiddellijke en tijdelijke bescherming te bieden in geval van een massale toestroom van vluchtelingen uit derde landen die niet naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren.

Komen voor deze tijdelijke bescherming in aanmerking:

1. de Oekraïense onderdanen die vóór 24 februari 2022 in Oekraïne verbleven;
2. derdelanders met internationale bescherming of erkend als staatloze in Oekraïne;
3. de gezinsleden van de in punten 1) en 2) genoemde personen :

• echtgeno(o)te en niet-gehuwde partner met wie men in een duurzame relatie is,
• ongehuwde minderjarige kinderen en
• andere naaste familieleden die met het gezin samenwoonden en die (hoofdzakelijk) ten laste van de Oekraïner waren.

De tijdelijke bescherming is niet hetzelfde als internationale bescherming (de gewone asielprocedure), die niet noodzakelijk tijdelijk is.

De tijdelijke bescherming duurt in beginsel één jaar en kan verlengd worden met telkens zes maanden, tot maximum twee jaar. Na twee jaar is voor verdere verlenging opnieuw een beslissing van de lidstaten nodig.

De persoon aan wie tijdelijke bescherming wordt toegekend, dient zich te wenden tot de dienst bevolking van de gemeente van verblijf. Na een woonstcontrole zal de gemeente deze persoon inschrijven in het vreemdelingenregister en een elektronische A kaart (en in afwachting daarvan, bijlage 15) afgeven.

Op de achterkant van de A-kaart zal volgende vermelding staan: ‘arbeidsmarkt: onbeperkt’. Met de A kaart kan er dus in België gewerkt worden.

Wilt u een Oekraïner aanwerven, dan zal dit onder het statuut van tijdelijk beschermde in principe slechts een tijdelijke tewerkstelling zijn. U stemt uw arbeidsovereenkomst hier best op af.

• bij gebrek aan grondstoffen / onderdelen uit Oekraïne kan ik mijn werknemers niet langer tewerkstellen : wat nu ?

Als onderneming kan u ernstig in de problemen komen door de oorlog in Oekraïne, indien bepaalde grondstoffen of goederen niet meer geleverd kunnen worden of de export niet langer mogelijk is door de internationale sancties.

Indien het in deze situaties niet langer mogelijk is om uw werknemers (= in België sociaal verzekerd) voldoende werk te verschaffen, aanvaardt de RVA tot en met 30 juni 2022 dat u gebruik maakt van de vereenvoudigde procedure van de corona werkloosheid. U leest het goed, de RVA zal voor tijdelijke werkloosheid ten gevolge van het conflict in Oekraïne dezelfde procedure toepassen als voor de werkloosheid ten gevolge van de pandemie.

Let wel, de vereenvoudigde procedure betekent niet dat u geen bewijslast meer heeft. Bij een controle van de RVA zal u moeten kunnen aantonen dat de daling van het werk rechtstreeks verband houdt met het conflict in Oekraïne. Wacht echter niet met het verzamelen van deze stavingstukken totdat u controle krijgt, maar stel uw dossier van bij de aanvraag samen.