Beperk arbeidsmigratie niet verder – geef bedrijven de keuzevrijheid die ze nodig hebben

De Vlaamse economie draait in diverse sectoren op volle toeren, maar botst al jaren op een structureel probleem: een krapte aan arbeidskrachten die almaar nijpender wordt. In sectoren als bouw, industrie, zorg en logistiek blijven vacatures maandenlang openstaan. Ondanks inspanningen rond activering en mobiliteit, lukt het niet om het verschil op te vangen. Internationale tewerkstelling, via gerichte arbeidsmigratie van buiten de EU, is daarom geen ideologie, maar pure noodzaak.

Werkgevers die vandaag via het arbeidsmigratiekader willen aanwerven, botsen op een complex kluwen van administratieve procedures. De aanvraag van een single permit — die zowel een arbeids- als een verblijfscomponent omvat — kan maanden duren.

In de plannen van de Vlaamse regering staat een snellere procedure voor hooggeschoolden, wat positief is.

Maar tegelijk zouden bedrijven nauwelijks nog kans krijgen om kortgeschoolde derdelanders – mensen van buiten de Europese Economische Ruimte – aan te werven. Dat is wellicht goed bedoeld maar tegelijk onbegrijpelijk, want de noden zijn groot. Denk aan de mensen die onze huizen bouwen, onze zieken verzorgen of onze productie draaiende houden. Onze samenleving draait immers niet alleen op ingenieurs.

Vrij verkeer van diensten en detachering als waardevol en complementair systeem

Als de formele kanalen voor arbeidsmigratie dichtgaan, verschuiven bedrijven noodgedwongen naar andere alternatieven zoals detachering. Dankzij de zogeheten “Vander Elst-vrijstelling” kunnen werknemers die onderdaan zijn van een derde land, en al wettelijk werken en verblijven in een andere EU-lidstaat (bijvoorbeeld Roemenië of Frankrijk), tijdelijk worden gedetacheerd naar België zonder dat daarvoor een Belgische single permit of arbeids- en verblijfsvergunning nodig is.

Detachering is in dat opzicht een essentieel instrument geworden voor Belgische bedrijven. Detacherende ondernemingen zorgen ervoor dat mensen tijdelijk, snel en efficiënt ingezet kunnen worden op projecten in België.

Maar onderschat de inspanningen niet

Detachering is zeker geen eenvoudige of “goedkope” oplossing, zoals wel eens wordt gesuggereerd. De detacherende ondernemingen leveren grote inspanningen om te voldoen aan de complexe Belgische regelgeving. Ze moeten zich inwerken in ons sociale, fiscale én verblijfsrechtelijk kader. Ze moeten ook de Belgische arbeids- en loonvoorwaarden correct toepassen, aangifte van hun activiteiten doen, en – in lijn met het dubbelbelastingverdrag – bedrijfsvoorheffing afdragen en inkomstenbelasting betalen in België, waar nodig.

Wie denkt dat detachering automatisch gelijkstaat aan ontwijking of gemak, doet deze bedrijven zwaar tekort. Zij dragen hun verantwoordelijkheid en maken het systeem werkbaar voor álle betrokkenen. Maar ook zij hebben baat bij een breed en stabiel wettelijk kader, waar detachering en arbeidsmigratie naast elkaar kunnen bestaan.

Geef bedrijven de keuze

Detachering mag geen surrogaat worden voor een ontoegankelijke arbeidsmigratie. Als de Vlaamse regering de voordeur van gereguleerde arbeidsmigratie sluit, zullen bedrijven vaker via de achterdeur moeten werken. Niet elk project leent zich echter tot detachering. Sommige bedrijven willen medewerkers op langere termijn aan zich binden, ze hier huisvesten, opleiden en integreren. In die gevallen is het systeem van arbeidsmigratie via single permit beter geschikt.

Die achterdeur – hoe legaal ook – heeft bovendien andere nadelen. Want hoewel detachering via de Vander Elst-vrijstelling perfect toegelaten is, betekent dit in de praktijk dat de betrokken werknemers géén sociale bijdragen betalen in België. Dit systeem is economisch efficiënt voor bedrijven en juridisch correct, maar het is niet neutraal voor onze sociale zekerheid. Minder overheidsinkomsten, meer risico op sociale dumping, en een uitholling van de eerlijke concurrentie.

Door de toegang tot die single permit af te sluiten voor kortgeschoolden, ontneem je bedrijven die keuze. Ze worden verplicht om te werken via constructies die misschien minder goed passen bij hun noden. Dat is zonde – en niet nodig.

Duw bedrijven dus niet in één richting, maar geef hen de nodige flexibiliteit.